توسعه کارآفرینی، راهبردی عملیاتی در تبیین اساس اقتصاد مقاومتی

به گزارش شبکه آگاهی رسانی دانا به نقل از مهندس نیوز، در دستک منظره بیست ساله جمهوری اسلامی و با راهنمایی های مقام معظم رهبری، بر اقتصاد ادب محور تاکید شده است و تامین نیارهای تخصصی برنامه چهارم گسترش مملکت مورد توجه برنامه ریزان واقع شده، از این رو، هیات امنای دانشگاه تهران در اردیبهشت ماه 1386 راه اندازی دانشکده ایجاد اشتغال را به تصویب رساند. در سررسید تأسیس، این دانشکده به عنوان نخستین دانشکده کارآفرینی در ایران و خاورمیانه به حساب می‌آمد. در مسیر راه اندازی دانشکده کارآفرینی حمایت مادی و معنوی وزارت شغل و امور اجتماعی با اجرای مصوبه شورای عالی کارگماری بسیار راهگشا بوده است. هرچند که صاف سازی چنین راهی با امضای تفاهم نامه بین وزارتین علوم، تحقیقات و تکنولوژی و شغل و امور اجتماعی در بهمن سنه 85 امکان پذیر گردید.

با توجه به اقدامات احسان که در این گویه اتمام شده است بر آن شدیم گفتگویی در دامنه کارآفرینی با دکتر محمد علی مرادی عضو هیات علمی دانشکده ایجاد اشتغال دانشگاه تهران داشته باشیم :

****

کارآفرینی چیست و کارآفرین به چه کسی می گویند؟

کارآفرینی در واقع حول محور کسب وکار متمرکز است یعنی به کسی می گویند که سوداگری تاسیس کند و ریسک سرمایه گذاری خود را می پذیرد یعنی یگانه از مؤلفه هایی که در ایجاد اشتغال است ریسک و تاب اطمینانی است و این مفهوم حداقلی ایجاد اشتغال است. شکل بهتر دیگر ایجاد اشتغال این است که تاسیس کسب و کار برای چند تن صورت گیرد که ریسک کار و سرمایه خویش و سایرین را می­پذیرد. در چنین حالتی، ایجاد اشتغال باید با مولفه هایی امثال نوآوری، استفاده از فرصت ها و استجابت ریسک و نااطمینانی به اتفاق باشد. مفهوم دقیق­تر این است که شخص کارآفرین در کسب و کار خود خلاقیت و نوآوری داشته باشد، بتواند یک ایده رو تبدیل به کالا و خدمت بکند. بعد کلیدی تر دیگر اینکه قابلیت و توانایی لازم برای خلق، کشف، شناسایی و بهره­برداری از فرصت­های کارآفرینانه را داشته باشد.. خلق فرصت یعنی عرضه و تقاضای یک فرآورده را بتواند ایجاد کند. به­دیگر سخن، کالا یا خدمتی که هستی ندارد، تولید و بازار آن را پیدا کند. کشف فرصت یعنی اینکه درخواست هستی داشته باشد و کارآفرین عرضه را ایجاد کند یا اینکه اگر عرضه وجود دارد درخواست را با کشف کند. در این جا منظور از کشف تقاضا، فراهم آوردن یک بازار برای یک فرآورده در یک ناحیه خاص می باشد و بعد از کشف درخواست اقدام به سهم برداری نماید. به راستی این کار به کارگیری فرصت ها می باشد که به مرحله عمل رسیده باشد. تعریف اینجانب از ایجاد اشتغال این است که فرد با پذیرش ریسک و نااطمینانی و با خلاقیت و نوآوری، فرصت های کسب و کار را خلق، کشف و یا معرفی کند و یک کسب و کار جدید راه اندازی یا گسترش دهد. با عنایت به مولفه­های مطرح در این تعریف، مسوولیت اصلی کارآفرین این است که فرهنگ را از دانشگاه­ها، مراکز پژوهشی و سازمان­ها تجاری­سازی نماید و به تو کسب­وکار منتقل نماید و از این طریق ارزش افزوده بالایی برپایی کند.

آیا ایجاد اشتغال اکتسابی است یا ذاتی؟

بخشی از مؤلفه های کارآفرینی حتما به تعلیم بیچارگی دارد و اکتسابی است ولی بخش دیگر که بر نبوغ و روحیات فرد دلالت دارد، براحتی از طریق تعلیم میسور نیست و نمی توان از طریق برگزاری دوره های آموزشی در کسان ایجاد نمود. عوامل فردی و روانشناختی مناسب مقوله نکوداشتن را برای آموزش فراهم می­کند و این دو را لازم ملزوم هم می نماید. در فعالیت­های کارآفرینی بخشی از امور از راه شهود و بخشی از راه محاسبه و تحلیل انجام می­شود که در ادبیات موضوع در این باره به تفصیل مباحث مطرح شده است. شایان ذکر است، تعلیم ایجاد اشتغال صرفا به تعلیم های متداول اندک نمی­شود بلکه می بایست این مؤلفه ها از دوران کودکی در روحیه و منش کسان پایه ریزی شود. بدین معنا که می بایست کودکان طوری تربیت شوند که از دوران کودکی با مولفه­هایی همانند حس کنجکاوی، خلاقیت، عزت نفس و استقلال طلبی، نوآوری روح جمعی در آنها شکل گیرد و نهادینه شود. تقویت این مولفه­ها مستلزم عوامل روانشناختی و شخصیتی فرد است. در جهان تقویت و تعمیق این مولفه‌های رفتار کارآفرینانه که قبلاً در تعلیم ابتدایی لحاظ می شد امروزه از راه بازی‌های رایانه‌ای و فیلم های کارتن و یا روش‌های پسندیده دیگر، تعلیم دیتا شود. در جمع­­بندی باید باورپذیری داشت هم عوامل خدادادی و آموزشی با هم انسان را کارآفرین کامیاب می سازد. زیرا، مواجه با ریسک و نااطمیانی، خلاقیت و ابتکار و خلق، کشف، شناسایی و بهره برداری از فرصت هم عوامل خدادادی و هم اکتسابی وابسته است. علاوه بر آن، ابعاد و مولفه­های خدادادی و گونه ها آموزش کارآفرینی در فعالیت­های کارآفرینانه از وسعت و نتوع قابل توجهی برخوردار است.

وضعیت ایجاد اشتغال در مملکت را چگونه ارزیابی می کنید؟

وضعیت ایجاد اشتغال را می تاب در مقوله هایی امثال چگونگی فعالیت کارآفرینی، چگونگی آموزش کارآفرینی و وضعیت فرصت­های کارآفرینانه در مملکت بررسی نمود. این مقوله ها از عقیده ماهیت با هم کاملاَََُ متفاوت می باشند.

در بستگی با اطلاعات فعالیت های کارآفرینی در ایران، دانشکده ایجاد اشتغال شاخص دیده بان جهانی کارآفرینی را با مشارکت تعدادی از کشورها محاسبه می کند. در سال 2012 ، این شاخص(GEM) در 59 کشور محاسبه شده است. در این شاخص کشورها در بر اساس مرال توسعه در سه تقسیم دسته بندی می­شوند: مراحل توسعه شامل اقتصاد مبتنی بر تولید، اقتصاد مبتنی بر کارایی و اقتصاد بر پایه ابتکار است. رسیدگی نتایج سنه 2012حاکی متعلق به است که ایران در مرحله اول گسترش یعنی اقتصاد مبتنی بر عوامل فرآوری قرار دارد که هم­ردیف کشورهای نظیر فلسطین، مصر، پاکستان که روی هم ده مملکت هشتند، پیمان گرفته است. کشورهایی امثال برزیل،چین ،تونس در مرحله دوم گسترش یعنی مرحله مبتنی بر کارآیی و کشورهای همچون نروژ، فنلاند، بلژیک، سنگاپور، ژاپن و امریکا در مرحله سوم یعنی مبتنی بر نوآوری پیمان دارند. با توجه به نتایج به دست آمده می طاقت به این نتیجه قبض که در مملکت باید نگرش های کارآفرینی،زیر ساخت های لازم، فضاهای با استوار در پیرامون اقتصادی و آموزش های پایه بستر سازی شود.

سیاست های دولت برای توسعه تکاپو های کارآفرینی به چهره مدون و عملیاتی شده در مملکت اجرا شود یعنی هم برای عرضه ایجاد اشتغال یعنی آموزش، تامین مالی، زیرساخت و قوانین و مقررات نهادسازی شود و هم تقاضای ایجاد اشتغال یعنی معرفی فرصت ها از طریق تسهیل در ورود و هم فراهم کردن اطلاعات برای سهم برداری از فرصت ها زمینه توسعه فعالیت های کارآفرینی را برپایی کرد. آموزش کارآفرینی و توسعه  این ها باید از الان در مملکت به عنوان جهت گیری های بنیادی برای توسعه کارآفرینی باره توجه پیمان گیرد. اکنون در واقع فعالیت های ایجاد اشتغال در کشور با مقدمه نکویی مسیر خود را طی می کند یعنی به این مفهوم است که دولت با اجرای سیاست های اصل 44 قانون اساسی، توسعه تقسیم خصوصی را محور پیمان دیتا است. هر چند خود این در اجرا با پیچیدگی هایی همراه است ولی اصل بر این است که راه به سمت توسعه فعالیت های خصوصی و کارآفرینانه قبل برود.

طبق آمارهای رسمی، در سنه 1365 حدود 64 درصد شاغلان کشور در بخش خصوصی کار می کردند اما به تدریج و بعد از عبور از جنگ تحمیلی با توسعه دسته خصوصی در سنه 1390 بالغ بر 74 درصد شاغلان کشور در تقسیم خصوصی بودند. با این وجود حجم تکاپو های کارآفرینان زیر می باشد و بر پای بست، پسینیان سرشماری نفوس و مسکن، شمار کارفرمایان (خودشان ریسک شغل خویش و سایرین و سرمایه خودشان را پذیرفتند) به عنوان شاخص کارآفرینی در سنه 1390 ،769000 نفر در تقسیم خصوصی و تعداد خویش اشتغالی ها7333000 تن (خودشان ریسک کار و سرمایه خودشان را پذیرفتند) بودند. با پروا به شمردن ارائه شده، در کشور ظرفیت های متعددی در دسته های مختلف هستی دارد که وظیفه برنامه ریزی و استفاده از این گنجایش ها بر عهده دولت می باشد. نفت مایه شده است که هم فرآوری و هم بازرگانی و هم کارگماری ما منوط به درآمدهای نفتی باشد. چنانچه ایجاد اشتغال توسعه پیدا کند اشتغال کارافرینی و استفاده از فرصت ها قطعا می تواند در ابعاد مختلف به سود اقتصاد مملکت باشد.

در بحث آموزش های تخصصی ایجاد اشتغال در کشور ، نخستین بار در سال 1386 دانشکده کارآفرینی در دانشگاه طهران تأسیس شد و به تبع آغاز این شغل در سایر دانشگاه ها همانند دانشگاه شهیدبهشتی، دانشگاه علاوه طباطبایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، بیرجند، همدان و چندین ایالت سایر گواه آموزش ایجاد اشتغال هستیم. امسال سومین سنه استجابت دانشجو در مقطع دکتری کارآفرینی در دانشکده ایجاد اشتغال دانشگاه تهران هستیم.

از طرفی مطابق با برنامه توسعه ای مملکت که پسینیان آن برنامه پنجم توسعه است به بحث ایجاد اشتغال توجه گزیده تر ای شده است . از جمله این برنامه های آموزشی می تاب به آموزش های الکترونیکی اشاره نمود. در برگزاری تعلیم های الکترونیکی، سال جاری گواه جذب 450 دانشجو به چهره الکترونیکی در سراسر مملکت در مقاطع کارشناسی ارشد بوده ایم. ولی این تعلیم ها اکثراّ تخصصی و دانشگاهی است که باید برای عموم افراد یک برنامه تعلیم عمومی در مقاطع ابتدایی، راهبری و دبیرستان چهره گیرد. در برگزاری دوره های آموزشی می بایست مؤلفه های مهم و کارساز ایجاد اشتغال که بحث شد، به دیگر کسان تعلیم دیتا شود. در اینجا لازم است این مهم مورد تاکید پیمان گیرد تدوین و اجرای سامانه آماری کارآفرینی یگانه از الزامات بنیادی است و دانشکده کارآفرینی با مرکز شمردن ایران در این خصوص در تعامل است اما لازم است مرکز احصاء ایران عملیاتی شدن و اجرایی شدن این نظام اماری را در نخستینگی پیمان دهد الی بتوان با آمارهای بروز، دگرگونی ها کارآفرینی را رسیدگی و تحلیل کرد.

نقش دولت در توسعه کارآفرینی چگونه است؟

نقش دولت در توسعه کارآفرینی به دو چهره است:

1- تعلیم کارآفرینی و فراهم کردن زمینه آن:دولت باید در بخش تعلیم طوری برنامه ریزی و سیاستگذاری کند که نیازهای آینده کشور را در این برنامه ها لحاظ کند.آموزش ها باید هدفدار و به سوی اقتصاد نزاکت بنیاد حرکت کند که به کمک آن کشور بتواند ایجاد ارزش افزوده و اشتغال کند که این نیازمند به تحولی بسیار بزرگ در نظام آموزشی مملکت می باشد.

2- ایجاد فرصت های ایجاد اشتغال در سطح ملی و منطقه ایی و بین المللی : چون وقتی گفتگو از فعالیت های کارآفرینی است. حقایق جامعه نشانه می دهد بازارها عمدتاً بین المللی شده اند لذا فراهم کردن زمینة استفاده از فرصت ها در سطح بین المللی به عهده دولت است که باید این فرصت ها را پیش درآمد در کشور سپس منطقه و در پایان در سطح بین المللی شناسایی و شناسایی کند. دراین صورت است که ما می توانیم پیش درآمد با مملکت های ناحیه و در مرحله پس با کشورهای پیشرفته جهان چشم وهمچشمی کنیم. بازارهای مصرف و رشد جمعیت، نوعی فرصت به عنوان بازار مصرف هستند و در کشورهای منطقه و در گوشه ها-کناره ها ایران پیمان دارند. دولت برای تکاپو های کارافرینی ضمن این که نهاد سازی در گستره های تامین مالی ، تعلیم ایجاد اشتغال و مهمتر از آن در استفاده از فرصت ها می کند و اینها در واقع مکمل هم می باشند، باید سعی کند طی فرآیندی، اقتصاد مملکت به سمت رقابتی شدن در پیمانه جهانی جنبش کند که این یک مسیر طولانی است و هرچه دیر به این پهنه وارد بشویم بازارهای ما را رقبا از ما می گیرند. رقم 60 میلیارد دلار وارادات رقم کمی نیست که این پیشه با این مبلغ، بازار پیشه و اشتغال دیگر کشور ها را تأمین می کنیم.

رابطه اقتصاد مقاومتی و ایجاد اشتغال چگونه است؟

در کتابی که برای پیرامون کسب و کار نوشتم در آنجا در تقدیر سیاست­های استراتژیک بحث وابستگی کارآفرینی با اقتصاد مقاومتی را تبیین کردم. بحث خویش را با مثالی شروع کردم. فرض نمایید یک ناحیه بهمن خیز که همواره شایستن آمدن بهمن وجود دارد و صدمات مالی و جانی ایجاد می­کند. در مرحله اول جهت ممانعت از این شغل باید بهمن خیزی منطقه را تفریق عدل و یا از بین برد. این پیشه را می تاب با کاشتن درخت در منطقه بهمن خیز انجام داد. مرحله دوم باید پیش بینی ابزاری که بتوانند جلو بهمن های حقیر احتمالی را بگیرد. مثال دیگر، اثیر سوزی در پیرامون کاری و زندگی است. باید ابتدا مقوله هایی که در پیرامون عامل اثیر سوزی می باشند را از بین برد و یا به کمینه رساند و سپس پیرامون را به کپسول اثیر نشان برای مقابله با اثیر سوزی احتمالی مجهز کرد. در سطح ملی نیز اقتصاد باید مقاوم باشد. اگر اقتصاد ثابت می خواهیم باید ساختارها در سطح ملی تغییر ناپذیر باشند. در حال آماده اقتصاد ما منوط به نفت است یعنی اینکه بودجه دولت وابسته به نفت است و اگر نفت نباشد دولت با چالش روبه رو می شود. چون فرآوری ما وابسته به نفت است واردات ما نیز منوط به نفت می شود بعد تولید هم با چالش رو به رو می شود و با تولید چالشی اشتغال و سرمایه گذاری با بحران رو به رو می شود. چون اقتصاد ما وابسته به نفت است و نفت هم از عقیده سهمیه صادرات،در اوپک تعیین و قیمت نفت در بازارهای جهانی تعیین می شود. نتیجه این عوامل ایجاد یک اقتصاد شکننده می شود که در سطح ملی قابل مدیریت نیست. اقتصاد مقاومتی یعنی تولید، اشتغال، تجارت و بودجه به نفت وابسته نباشد. یگانه از راهبردها عملیاتی برای تبیین بنیاد اقتصاد مقاومتی، توسعه کارآفرینی است. در دهه 1950 و 1960 اقتصاددانان می گفتند اگر می خواهید از فرصت های بین المللی کاربرد کنید باید کمپانی بزرگ چند ملیتی تأسیس کنید اما تجربه دهه 70 پرتو عدل که با شرکت های کوچک نوآور می نا در جهان رقابت کرد و با نوآوری، فرآورده رقابتی با بها پایین­تر و کیفیت بالاتر، فرآوری و به دنیا عرضه کرد. با این شرایط شما در عقیده بگیرید که در کل مناطق ایران، کسان فعالیت های کارآفرینانه ای سپریدن دهند. با این کار هم فضای رقابتی در کشور اتمام می شود و هم در سطح بین المللی می نا رقابت کرد.